ΜΑΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

1. 

   
   ΜΑΓΙΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ
   
   
   Κάθε σύστημα σχετικό με τη μαγεία είχε τα δικά του ειδικά σύμβολα. Αλλά μερικά από αυτά βρίσκονται σε όλες τις αποκρυφιστικές σχολές και θα έλεγε κανείς ότι είναι παγκόσμια. Και με την ελληνική μυθολογία συμβαίνει το ίδιο. Κάποια από τα σύμβολα της θα ερμηνεύσουμε σήμερα, με βάση πάντα τον μυστικισμό-αποκρυφισμό.
   Η μαγεία στην αρχαία ελληνική διανόηση
   
   Μυστική και εντελώς προσωπική υπόθεση, η μαγεία στην αρχαιότητα δεν μπορούσε να είναι θέμα δημόσιας συζήτησης. Οι αναφορές στη μαγεία, των ποιητών, των ρητόρων, των φιλοσόφων και των ιστορικών, αν και απελπιστικά λίγες, μας βοηθούν πάντως να κατανοήσουμε κάπως αυτόν τον σκοτεινό και άγριο κόσμο, που είναι τόσο ξένος με έναν πολιτισμό φημισμένο για τον ορθολογισμό του.
   
   Είναι οι ποιητές, οι οποίοι λόγω της μεγαλύτερης ελευθερίας έκφρασης στα έργα τους, δίνουν τις περισσότερες πληροφορίες για τη μαγεία στην αρχαία Ελλάδα. Το γεγονός ότι στα έργα των αρχαίων Ελλήνων ποιητών δεν αναφέρονται μάγοι, αλλά μόνο μάγισσες, αποδεικνύει πως στην αρχαία Ελλάδα η μαγεία ήταν ουσιαστικά γυναικεία υπόθεση. Η Αγαμήδη, κόρη ή σύζυγος του Μούλιου, ο οποίος σκοτώθηκε από τον Νέστορα, όπως αναφέρεται στην «Ιλιάδα», ήταν ειδική στα μαγιοβότανα, ενώ στην «Οδύσσεια» εμφανίζονται δύο κορυφαίες μορφές μαγισσών, η Κίρκη και η Καλυψώ. Η Κίρκη, μπορεί να μεταμορφώνει τους ανθρώπους σε ζώα, όπως συνέβη και με τους συντρόφους του Οδυσσέα, ενώ η Καλυψώ, που η ιδιότητα της ως μάγισσας δεν δηλώνεται ευθέως, όπως της Κίρκης, αλλά απλώς υπονοείται, έχει την ικανότητα να εξουσιάζει τους ανέμους.
   
   Η κορυφαία ίσως μορφή μάγισσας στην αρχαία ελληνική ποίηση είναι η Μήδεια, όπως παρουσιάζεται στην ομώνυμη τραγωδία του Ευριπίδη αλλά και στον τέταρτο «Πυθιόνικο» του Πινδάρου. Η Μήδεια, η οποία κατέχει την τέχνη των μαγικών βοτάνων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ως δηλητήρια, είναι το πρότυπο της μοχθηρής, εκδικητικής μάγισσας, η οποία διαπράττει πλήθος φόνων: σκοτώνει τον αδελφό της Άψυρτο, τον βασιλιά της Ιωλκού, Πελία, ακόμη και τα ίδια τα παιδιά της, για να εκδικηθεί τον άπιστο σύζυγο της Ιάσονα, ενώ προσπάθησε να δηλητηριάσει και τον Θησέα, γιο του βασιλιά της Αθήνας, Αιγέα.
   
   
   
   Γυναίκες μάγισσες
   
   Η αρνητικότατη στάση των αρχαίων Ελλήνων διανοητών απέναντι στον κόσμο της μαγείας είναι απόλυτα φυσιολογική. Ο ορθολογισμός της κλασικής αρχαιότητας δεν μπορούσε να συμβαδίζει με πρωτόγονες πρακτικές. Τα φυσικά φαινόμενα δεν θεωρούνταν θεϊκές εκδηλώσεις, οι αρρώστιες και τα δεινά των ανθρώπων δεν οφείλονταν στην εκδικητικότητα των θεών. Η θεώρηση του κόσμου μέσα από το πρίσμα της λογικής και η προσπάθεια καθιέρωσης μιας ηθικής, θεμελιωμένης σε ανθρώπινες αρχές, δεν θα μπορούσαν ποτέ να συνυπάρξουν με τα μάγια και τα ξόρκια, στα οποία όμως κατέφευγαν μαζικά οι απλοί, αμόρφωτοι άνθρωποι.
   
   Βασικό χαρακτηριστικό της μαγείας, ανεξάρτητα από περιοχή, γλώσσα ή λαό, είναι η προσφυγή σ’ αυτήν των φτωχών και των απόκληρων της κοινωνίας, καθώς επίσης και των γυναικών, εκείνου του τμήματος του πληθυσμού που ζούσε στην αφάνεια, περιορι σμένο στις οικιακές ενασχολήσεις, αποκλεισμένο από την πολιτική και την κοινωνική ζωή.
   
   Ειδικά στην περίπτωση της αρχαίας Ελλάδας, η αρχαία ελληνική πόλη, με πιο χαρακτηριστική περίπτωση την αρχαία Αθήνα, όσο και αν εξιδανικεύθηκε ως πρότυπο πολιτικής και κοινωνικής οργάνωσης, δεν πρέπει να λησμονούμε ότι ήταν μια κοινωνία θεμελιωμένη στους αποκλεισμούς. Αποκλεισμό των γυναικών, των μετοίκων, των δούλων, αποκλεισμό ακόμη και των εφήβων. Σύμφωνα με έρευνες, στην Αθήνα, το 432 π.Χ. στις παραμονές του Πελοποννησιακού Πολέμου, σε ένα σύνολο πληθυσμού της τάξης των 120-150 χιλιάδων ατόμων, οι ελεύθεροι πολίτες ήταν μόλις 25 με 30 χιλιάδες, ουσιαστικά μια προνομιούχος μειοψηφία, η οποία είχε αναλάβει αποκλειστικά τον έλεγχο των κρατικών υποθέσεων.
   
   Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η μαγεία αποτελούσε το καταφύγιο των άλλων, των πολλών, εκείνης της σιωπηλής πλειοψηφίας, που δεν είχε πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα. Δεν είναι τυχαίο, που στα μεγάλα έργα της αρχαίας ελληνικής ποίησης, στον Όμηρο και στους τραγικούς, δεν απαντώνται μάγοι αλλά μάγισσες, η Κίρκη, η Καλυψώ, η Μήδεια. Αποκλεισμένες ακόμη και από την επίσημη θρησκεία, αφού στην αρχαία ελληνική πόλη οι θρησκευτικές τελετές ήταν κοινωνικές εκδηλώσεις, τελούμενες σχεδόν αποκλειστικά από άνδρες, οι γυναίκες κατέφευγαν στη μαγεία, ο κόσμος της οποίας ήταν η κοινωνία αντεστραμμένη, αφού στον κόσμο αυτό κυβερνούσαν οι γυναίκες, αυτές ακριβώς που δεν διέθεταν πολιτικά δικαιώματα στην κοινωνία της πόλης.
   Το δόρυ της Αθηνάς
   
   Ο δόρυ είναι παγκόσμιο σύμβολο. Ας θυμηθούμε τη λόγχη, την αιχμή του δόρατος, που τρύπησε το πλευρό του Ιησού επάνω στον Σταυρό, κάνοντας να τρέξει αίμα και νερό. Το νερό -σύμφωνα με τις γνώμες των αποκρυφιστών- είναι στενά συνδεδεμένο με το συναίσθημα και τις ευαισθησίες. Έτσι μπορεί να σημαίνει τη συναισθηματική αποδέσμευση, που έρχεται μετά τον θάνατο. Ας δούμε όμως τον συμβολισμό του στην αρχαία ελληνική μυθολογία. Η Αθηνά ήταν η θεά της σοφίας. Αλλά ήταν και πολεμική θεά γι’ αυτό πήρε και την προσωνυμία Πρόμαχος. Ο μύθος μας λέει ότι μερικές φορές πρέπει να χρησιμοποιηθεί δύναμη, ακόμη και με τα όπλα, για να ακολουθήσει κάποιος το μονοπάτι που οδηγεί στους πιο ειρηνικούς δρόμους. Όμως η θεά Αθηνά είναι και γυναίκα και προστάτιδα της γυναικείας ύπαρξης που τη χαρακτηρίζει το συναίσθημα, ενώ την αντρική τη χαρακτηρίζει η λογική. Το δόρυ, λοιπόν, σύμβολο του νερού και του συναισθήματος, είναι το όπλο με το οποίο παλεύει η γυναίκα στον άνισο αγώνα της με τον άντρα των πατριαρχικών κοινωνιών.
   
   
   
   Το κέρας της Αμάλθειας
   
   Η Αμάλθεια ήταν η κατσίκα που σύμφωνα με τον μύθο έθρεψε τον Δία, και αυτός για να της δείξει την ευγνωμοσύνη του, την τοποθέτησε στον ουρανό στον αστερισμό του Αιγόκερω. Το κέρας (κέρατο) της Αμάλθειας συμβολίζει τις ανεξάντλητες ποσότητες τροφίμων και ποτών και φυσικά είναι το σύμβολο της Αφθονίας. Μας θυμίζει δε, ότι όταν κάνουμε μια προσφορά, ο θεός μας την ανταποδίδει στο δεκαπλάσιο. Το δούναι και το λαβείν, είναι μια ανταλλαγή ενεργειών που διατηρεί μια ισορροπία μέσα στο Σύμπαν.
   
   
   
   Η τρίαινα του Ποσειδώνα
   
   Όταν οι τρεις μεγάλοι θεοί του Δωδεκάθεου, ο Δίας, ο Ποσειδώνας και ο Άδης (Πλούτων) μοίρασαν μεταξύ τους τον κόσμο, έλαχε στον Δία να εξουσιάζει τον ουρανό, στον Άδη τον Κάτω Κόσμο και στον Ποσειδώνα τη θάλασσα.
   
   Σαν θεός της θάλασσας ο Ποσειδώνας μπορεί να ταξιδεύει με το χρυσό του άρμα πάνω στα κύματα, χωρίς να βρέχεται. Ακόμη μπορούσε ο θεός με την τρίαινα του να σηκώνει σε μια στιγμή άγρια κύματα ή, αντίθετα, να τη γαληνεύει.
   
   Έτσι η τρίαινα συμβολίζει το όπλο με το οποίο μπορεί κανείς να αποκτήσει ό,τι επιθυμεί. Επίσης η τρίαινα του Ποσειδώνα μπορούσε να σβήσει τις φωτιές καταστρεπτικών παθών, καθώς και τις φωτιές που ανάβει ο θυμός.
   
   
   
   Η ζώνη της Αφροδίτης
   
   Το σκοινί, όπως και η αλυσίδα, είναι το σύμβολο της ένωσης και της δέσμευσης. Η ζώνη λοιπόν είναι η προσωποποίηση του θηλυκού στοιχείου, συνδεδεμένη με τη θεά του έρωτα. Θεωρείται το πιο ισχυρό σύμβολο σ’ ολόκληρη την ελληνική μυθολογία, μια και είναι πιο δυνατό ακόμη και από τους κεραυνούς του Δία. Η αλληγορία είναι απλή: ο έρωτας είναι η μεγαλύτερη δύναμη στο Σύμπαν, αν χρησιμοποιείται στην πιο αγνή μορφή του. Συχνά η λέξη έρωτας δείχνει μια συναισθηματική ή σαρκική έλξη, αλλά αν χρησιμοποιηθεί έτσι είναι μια καταστροφική δύναμη. Αν ο έρωτας έχει μια αγνή και παγκόσμια μορφή, τότε, αυτός που φοράει τη ζώνη της Αφροδίτης, δεν έχει να φοβηθεί τίποτα στον κόσμο.
   
   
   
   Η λύρα του Απόλλωνα
   
   Η λύρα συμβολίζει την αληθινή αρμονία, που μπορεί να φέρει η μουσική. Όπως και στην κιθάρα, οι χορδές μιας λύρας, μπορεί να είναι από τρεις ως δώδεκα, αλλά ο σωστός αριθμός για το όργανο του Απόλλωνα, είναι το επτά, ο ιερός αριθμός του. Όσοι έχουν καλλιτεχνικές τάσεις, αγαπάνε πολύ αυτό το σύμβολο. Το μαγικό έργο του είναι να διεγείρει τα καλλιτεχνικά και δημιουργικά χαρίσματα σε άτομα που όπως ο Ορφέας προχωρούν στο μονοπάτι μιας ανυψωμένης συνείδησης και καταπολεμούν τα τέρατα του εσωτερικού κόσμου βρίσκοντας την εσωτερική αρμονία.
   
   
   
   Το Ουράνιο Τόξο
   
   Είναι το σύμβολο της ελπίδας. Συμβολίζει τον στοχασμό μέσα στη «σκοτεινή νύχτα της ψυχής» ή την «άβυσσο» απ’ όπου περνάει κάθε μύστης (διδάσκαλος - αποκρυφιστής) για να φτάσει στα ύψη. Η αναπαράσταση του Ουράνιου Τόξου σημαίνει ότι πρέπει πάντοτε να θυμόμαστε πως καμία άσχημη κατάσταση δεν κρατάει για πάντα.
   
   
   
   Το δίχτυ του Ηφαίστου
   
   Με το δίχτυ του ο Ήφαιστος έπιασε τη σύζυγο του Αφροδίτη και τον εραστή της Άρη. Για τη «μαγεία» όμως το δίχτυ έχει πολλές άλλες χρήσεις. Όταν κάποιος βρίσκεται σε δύσκολη θέση, δεν ξέρει τι να κάνει και δεν έχει από πουθενά βοήθεια, μπορεί να χρησιμοποιήσει το δίχτυ του Ηφαίστου. Να το τυλίξει γύρω από το πρόβλημα ή την κατάσταση και σε λίγο καιρό θα βρει τη σωστή απάντηση.
   
   
   
   Ο φλεγόμενος κύκλος
   
   Αφιερωμένος στην Εστία, ο κύκλος συμβολίζει την αιωνιότητα, τον πνευματικό ήλιο και την επιστροφή στην ενότητα μετά τις αναρρίθμητες μεταμορφώσεις.
   
   Στη «μαγεία», ο κύκλος της Εστίας συμβολίζει την αλυσίδα των υπάρξεων, όπως επίσης και το ιερό δακτυλίδι, που μπορεί κανείς να φορέσει για να τον προστατεύσει η ιερή της φωτιά. Είναι ένα σύμβολο που ανήκει σε πολύ υψηλά πνευματικά επίπεδα